گاز مورد استفاده در کپسول های آتش نشانی چیست؟

موارد استفاده از گاز کپسول آتش نشانی

گاز CO2 از گذشته دور تاکنون به عنوان یک گاز ضد آتش در دستگاه های خودکار استفاده می شده است. این گاز با ویژگی های نظیر غیر قابل اشتعال بودن، بدون بو، خنثی، غیر سمی و … گزینه مناسبی برای اطفاء حریق به شمار می رود. با توجه به اینکه وزن گاز داخل کپسول آتش نشانی، یک و نیم برابر هوا می باشد به همین دلیل هنگام خاموش کردن آتش با پوشاندن سطح مانع رسیدن اکسیزن شده در نتیجه آتش به سرعت خاموش می‌شود.

این خاموش کننده ها در انواع مختلفی با ظرفیت های 1 تا 6 کیلوگرم ساخته می شود. و با توجه به اینکه در محل مصرف هیچ اثری از خود نمی گذارند. بیشتر در محل های سر بسته و جهت اطفا حریق وسایل الکتریکی و دستگاه های کامپیوتری استفاده می شوند.

از چه نوع گازی در کپسول های آتش نشانی استفاده می شود؟

انواع کپسول آتش نشانی های مختلفی وجود دارند که دارای کاربردهای متفاوتی می باشند. با توجه به نوع کپسول، گاز یا ماده خاموش کننده داخل آن متفاوت است. به طور مثال در کپسول های نوع CO۲ از گاز دی اکسید کربن یا هوای خشک (ازت) استفاه می شود. در کپسول های فوم نمی توان از گاز کربن دی اکساید استفاده کرد. زیرا می تواند موجب یخ زدگی آب شود. به همین دلیل در این دسته از خاموش کننده ها از گاز هوای خشک یا همان ازت استفاده می کنند.

در خاموش کننده های پودر و گاز می توان از هر دو نوع گاز ذکر شده در فوق استفاده کرد. هر دو نوع گاز هنگام پرتاب به سوی آتش، دمای آن را به شدت کاهش می دهند. در نتیجه عملیات اطفای حریق با موفقیت انجام خواهد شد.

۱. گاز خاموش کننده حریق CO2

نکته مهمی که در مورد گاز کپسول آتشنشانی CO2 وجود دارد این است:

با توجه به اینکه این گاز باعث از بین رفتن اکسیژن می شود اگر به مقدار زیاد در یک محیط به کار رود با توجه به این موضوع ممکن است که تنفس را برای افراد حاضر در اتاق سخت کند و حتی باعث خفگی افراد حاضر در اتاق شود. به همین دلیل باید بلافاصله پس از استفاده یا اتاق را ترک نمایید یا اینکه با باز گذاشتن درب ها و پنجره ها گاز را از محیط خارج کنید . خاموش کننده های حاوی گاز دی اکسید کربن خود  در دو نوع طراحی و تولید می شوند:

• خاموش کننده های CO2 کارتریج داخل: کارتریج حاوی گاز CO2 داخل کپسول قرار دارد.
• کپسول های CO2 کارترین بیرون: کارتریج در خارج از محفظه سیلندر و چسبیده به آن می باشد.

۲. نیتروژن

این گاز به عنوان یک سرکوب کننده آتش با کاهش محتوای اکسیژن در یک اتاق، بدون به خطر انداختن ایمنی افراد حاضر در محل حریق را خاموش می‌کند. نیتروژن وقتی در معرض شعله قرار می‌گیرد تجزیه نشده و هیچ ضایعاتی تولید نکرده و از خود بجا نمی‌گذارد.

به عنوان یک نوع جدیدی از عامل اطفاء حریق، نیتروژن مایع برای بدن انسان غیر سمی، دوستدار جو و در اطفای حریق کارآمد است. به دلیل توانایی خنک کنندگی قوی، قابلیت خنثی و اثر خفگی خوب، از آن برای اطفاء حریق در تونل های شهری استفاده می‌کنند.

مزیت استفاده از CO2 به جای نیتروژن درون کپسول های آتش نشانی

دلیل اصلی استفاده از CO2 به عنوان خاموش کننده این است که از هوا متراکم تر بوده و سبب جابجایی منبع حریق می‌شود. در واقع مانند یک پتو روی شعله ها قرار گرفته و از رسیدن اکسیژن به آنها جلوگیری می‌کند. اکنون، چگالی N2 حدود 1.2 کیلوگرم بر مترمربع است، در حالی که چگالی CO2 حدود 1.98 کیلوگرم بر متر مربع می‌باشد. استفاده از دی‌اکسید کربن (CO2) به جای نیتروژن در کپسول‌های آتش‌نشانی مزایای متعددی دارد:

• کارایی در خاموش کردن آتش: CO2 به دلیل چگالی بالاتر و خاصیت غیرقابل اشتعال خود، می‌تواند به سرعت اکسیژن را از محیط خارج کند و آتش را خاموش کند.
• عدم باقی‌ماندن باقیمانده: برخلاف برخی دیگر از مواد خاموش‌کننده، CO2 پس از استفاده، هیچ باقیمانده‌ای از خود به جا نمی‌گذارد که این امر به ویژه در فضاهای حساس مانند اتاق‌های سرور یا بیمارستان‌ها اهمیت دارد.
• خنک‌کنندگی: CO2 در هنگام خروج از کپسول، دما را کاهش می‌دهد که می‌تواند به کاهش دمای آتش کمک کند.
• غیر سمی بودن: CO2 به طور طبیعی در محیط وجود دارد و در غلظت‌های معمولی سمی نیست، در حالی که نیتروژن در غلظت‌های بالا می‌تواند خطرناک باشد.
• قابلیت حمل و نقل: کپسول‌های CO2 معمولاً سبک‌تر و کوچک‌تر از کپسول‌های نیتروژن هستند، که حمل و نقل و استفاده از آن‌ها را آسان‌تر می‌کند.

این مزایا باعث می‌شود که CO2 گزینه‌ای مناسب برای بسیاری از کاربردهای آتش‌نشانی باشد.

آیا استفاده از CO2 به جای نیتروژن در کپسول‌های آتش‌نشانی مضر برای محیط زیست است؟

استفاده از دی‌اکسید کربن (CO2) در کپسول‌های آتش‌نشانی به طور کلی مضر برای محیط زیست نیست، اما نکات زیر را باید در نظر گرفت:

• گاز گلخانه‌ای: CO2 به عنوان یک گاز گلخانه‌ای شناخته می‌شود و افزایش غلظت آن در جو می‌تواند به تغییرات اقلیمی کمک کند. اما میزان CO2 استفاده‌شده در کپسول‌های آتش‌نشانی نسبت به منابع دیگر انتشار CO2 بسیار ناچیز است.
• منابع تولید: اگر CO2 از منابع تجدیدپذیر تولید نشود، ممکن است در فرایند تولید آن اثرات زیست‌محیطی وجود داشته باشد. اما در بسیاری از موارد، CO2 بازیافتی از فرآیندهای صنعتی استفاده می‌شود.
• استفاده در شرایط خاص: در شرایطی که CO2 در غلظت‌های بالا منتشر شود (مثلاً در نشت‌های صنعتی)، می‌تواند خطرناک باشد. اما در کاربردهای آتش‌نشانی، این خطر به حداقل می‌رسد.

در کل، استفاده از CO2 در کپسول‌های آتش‌نشانی به عنوان یک روش ایمن و موثر برای خاموش کردن آتش در نظر گرفته می‌شود. و اثرات منفی آن بر محیط زیست نسبت به مزایای آن کمتر است.